Omarmen van onzekerheid

Jouw en mijn werk, jouw en mijn wereld, zijn ingewikkeld geworden. Onzeker vooral. Hoe houden we die onzekerheid hanteerbaar? Huiselijk gezegd: wat te dóen?

Hardnekkige problemen veroorzaken onzekerheid

Knellende jeugdzorg, afnemende biodiversiteit, stevige woningnood, groeiende eenzaamheid – de lijst is eindeloos aan te vullen. Onzekerheid op economisch, sociaal en individueel gebied. Fraai verwoorde uitdagingen blijken toch echt hardnekkige problemen te zijn, en die problemen hebben bij nader inzien toch echt de omvang van fundamentele vraagstukken. Vraagstukken met de impact van systeemtransities. In veelvoud, haaks op elkaar, wervelend en buitelend. Megafonisch versterkt door de kakofonie van formele en informele media. Als nu onze context en wijzelf inderdaad zo onzeker zijn, wat is dan je persoonlijke en professionele handelingsperspectief? Nogmaals: wat te doen?

Freeze, flight or fight?

Onzekerheid kun je voor jezelf hanteerbaar maken door de strategie van ‘dood vogeltje’ te volgen. Stilliggen, op je rug, pootjes omhoog. En hopen dat alles overwaait, dat houvast zich vanzelf wel aandient. Freeze zogezegd. Nogal kansloos lijkt me. Een andere strategie is die van het ‘rietje kijken’. Als je je blikveld maar voldoende vernauwt, zie je veel complexiteit niet meer. En wat je wel nog ziet, is eenduidig en daarmee hanteerbaar. De strategie van flight. Nou, ook niet vruchtbaar lijkt me. Ook de derde weg, die van fight, is veel te kort door de bocht. Het ‘varkentje wassen’, knokken tegen de onzekerheid, er grip op proberen te krijgen, smachten naar control.

Er is nog een optie: liefdevol omarmen

Ik pleit er hartstochtelijk voor om voluit naar vóren te stappen, erín te stappen. Om de vragen in jezelf en in de wereld om je heen, om de onzekerheid, te omàrmen. Onzekerheid actief omarmen – dat is in mijn ogen werkelijk transformatief. Je kunt in je dagelijkse arbeid alleen effectief aan transformaties werken als je ook innerlijke arbeid verricht. Meervoudigheid en tegenstrijdigheid en complexiteit vragen om een inclusieve aanpak. Laat alles wat er zich aandient tot je toe en omarm het liefdevol. Want zeg nou zelf, wat is er inclusiever dan liefde!

Omarmen vanuit passie

Maar wàt omarm je nou eigenlijk als je de onzekerheid in context, in relatie en in het eigen zijn omarmt? Is er dan toch ergens een houvast? Ja. Jazeker! Onwrikbaar verankerd in je emotie, je beleving, je hart, is er je passie. Dat wat je verlangt. Passie is dat waar je leven over gaat. Passie bevraagt je niet op je waarom, je why, maar op je waartóe.

Transformeren is je passie volgen. Professioneel. Persoonlijk.

Jan van Ginkel is voorzitter van Stichting Transformatie Academie en concerndirecteur bij de Provincie Zuid-Holland. Dit artikel schreef hij op persoonlijke titel voor de Transformatie Academie.